Caleidoscopia
Hieronder geven wij eerst een korte uitleg over de visie op diversiteit van het Netwerk Caleidoscopia, de ontwerpers van het spel. Daarna beschrijven wij het doel van het spel, de vele mogelijkheden om het spel te spelen en doen suggesties voor de communicatie tijdens het spelen. Ten slotte geven we uitleg over de acht dimensies van diversiteit die in dit spel belangrijk zijn.
Het spel is bewerkt in 9 talen:
| Nederlands | Arabisch |
| Engels | Frans |
| Duits | Spaans |
| Hongaars | Chinees |
| Turks |
Inleiding Diversiteitsspel
Het spel is ontwikkeld op basis van het boek Caleidoscopische visies – Maayke Botman en Nancy Jouwe, Gloria Wekker – met de volgende uitgangspunten:
- intersectionaliteit;
- insluiten in plaats van uitsluiten;
- ’en..en’ denken in plaats van ‘of..of’ denken,
- gelijkwaardigheid en wederkerigheid.
Diversiteit is het (h)erkennen van verschillen en overeenkomsten tussen mensen en (h)erkennen dat deze verschillen en overeenkomsten in de omgang maatschappelijke betekenis krijgen. In de samenleving wordt op verschillende niveaus onderscheid gemaakt tussen mensen. Het maakt verschil of iemand man, vrouw, transgender, hetero, christen, moslim, oud, jong, zwart, wit, et cetera is. Deze verschillen zijn verbonden met machtsposities in de samenleving. Zo heeft bijvoorbeeld een heterosollicitant met een Nederlandse naam meer kans in dienst genomen te worden dan een transgender sollicitant met een ‘buitenlandse’ naam.
Intersectionaliteit
Bij intersectionaliteit gaat het er dus om dat verschillende mensen vanuit een combinatie van verschillende dimensies verschillend gesitueerd worden met een bijbehorende maatschappelijke waardering en behandeling.
De sociale identiteit wordt bepaald door dimensies van diversiteit. De dimensies die we gebruiken voor dit spel zijn: genderidentiteit, levensfase, sociale klasse, levensvisie, etniciteit, talent/beperking, socialisatie, opleiding en beroep.
De caleidoscopische visie laat zien dat niet één dimensie bepalend is. Het is alsof men kijkt door een caleidoscoop: met iedere beweging ontstaat een ander beeld, een ander perspectief
Doel van het spel
- Spelenderwijs leren omgaan met diversiteit in al haar dimensies
- Diversiteit zichtbaar en bespreekbaar maken
- Elkaar duidelijk maken welke betekenis je geeft aan de dimensies van diversiteit
- Met elkaar meer inzicht krijgen in hoe je met verschillen en overeenkomsten tussen mensen kan en wil omgaan.
Spelmogelijkheden
Spelmogelijkheden, een aantal suggesties
Het spel bestaat uit acht setjes van negen kaarten in verschillende kleuren, op iedere kaart staat één van de genoemde dimensies in negen talen. Eén kaart per setje is blanco en kan voor eigen invulling gebruikt worden.
Er kan zowel individueel, als in kleiner en groter groepsverband gespeeld worden, bijvoorbeeld:
1. Bij een kennismaking
Ieder trekt minimaal twee kaarten en stelt zich voor aan de hand van deze dimensies op deze kaarten.
2. Bij het bespreken van een situatie of thema
Door een vraag – bijvoorbeeld: welke dimensies zijn voor jouw privé- of beroepssituatie het meest bepalend geweest voor degene die je nu bent – maakt ieder een eigen rangschikking en licht deze om de beurt toe. Vanuit deze basisvraag kunnen volgende opdrachten gegeven worden. Of: verwissel twee kaartjes en bespreek wat die verandering van twee dimensies voor jouw leven/werk/loopbaan et cetera betekent, of betekend zou kunnen hebben.
3. Bij het begeleiden van mensen, bij het superviseren, coachen en trainen
Bijvoorbeeld bij het je verplaatsen in een ander, kun je – aan de hand van een vraag of situatie – de dimensies rangschikken vanuit die andere persoon. Het ontstane beeld is verder te onderzoeken op overeenkomsten en verschillen tussen jou en degene die je begeleidt en kan duidelijkheid geven over volgende stappen in het begeleidingsproces.
4. Bij het samenwerken in een team
Maak een rangschikking van de dimensies – door middel van een vraag – die de cultuur en de samenwerking van je team, bedrijf of instelling weergeeft. Wat maakt deze rangschikking je duidelijk? Wat zou je willen veranderen en hoe is dat aan te pakken?
5. Bij het onderzoeken van bepaalde maatschappelijke of politieke situaties
Aan de hand van een specifieke vraag – bijvoorbeeld hoe wordt diversiteit binnen onze partij behartigd – onderzoek je de waarden van de dimensies in het partijprogramma.
Kortom: verken de vele mogelijkheden van deze kaarten voor onderzoek, ontmoeting, dialoog en bewustwording.
“In hun natuur zijn alle mensen gelijk,
Confusius
het zijn hun gewoonten die de verschillen maken”
Uitleg dimensies van diversiteit
Bij de keuze van de begrippen is zoveel mogelijk gerefereerd aan de meest gebruikte en meest zichtbare dimensies van diversiteit. De gehanteerde begrippen vormen assen/kruispunten van maatschappelijke betekenisgeving, die vaak invloed hebben op de positie/macht of status. We hebben onze keuzes ook door feedback en praktische factoren laten beïnvloeden.
We willen er nadrukkelijk op wijzen dat de intentie van het begrip diversiteit voor ons is, iedereen in te sluiten. Dat betekent dat we de begrippen meer als vingerwijzing naar een bepaalde focus bedoelen dan als strak gedefinieerde waarheden. Immers dit spel is bedoeld om het anderszijn van ieder ruimte te bieden. Dus ook het anders beleven.
Uiteraard is het van belang dat het spel geen verwarring veroorzaakt waar dit niet nodig is. We vragen dus ieder zich af te stemmen op de personen of groep met wie hij of zij het speelt. Daarmee kunnen de begrippen in verschillende situaties andere accenten krijgen.
Voel je vrij je eigen specifieke nuances aan te brengen bij het gebruik van alle begrippen.
Etniciteit
Etniciteit is een culturele identiteit, die een bepaalde groep mensen of een aantal bevolkingsgroepen verbindt. Het concept ’etniciteit’ is geworteld in het idee dat elke bevolkingsgroep gezamenlijke factoren heeft zoals nationaliteit, herkomst, familieverbintenis, religie, taal, cultuurgoed en geschiedenis.
Sociale klasse
Daarmee bedoelen we de sociaal-economische positie van het gezin van herkomst binnen de sociale context waarin iemand opgegroeid is, c.q. nu leeft. Bijvoorbeeld: iemand uit een arbeidersgezin wordt van herkomst gerekend tot de arbeidersklasse en kan nu deel uitmaken van de middenklasse.
Levensfase
Is de samenvoeging geworden van generatie en levensfase, omdat deze begrippen weliswaar iets anders aangeven en toch dicht bij elkaar liggen.
Talent/Beperking
Lichamelijke, verstandelijke en psychische kwaliteiten en beperkingen.
Levensvisie
We willen mensen met een bepaalde levensbeschouwing niet uitsluiten. We willen een term die minimale lading heeft en die ruimte biedt aan iedere vorm van spiritualiteit, levensbeschouwing of waardeoriëntatie.
Genderidentiteit
Genderidentiteit: is je eigen gevoel over man, vrouw of tussenwezen (alle variaties tussen man en vrouw) te zijn.Het is bijvoorbeeld mogelijk dat iemand als man geboren, zich toch vrouw voelt. Of dat iemand zich niet-jongen en niet-meisje voelt.
Bij deze dimensie (genderidentiteit) denken we tevens aan alle mogelijke vormen van seksuele oriëntatie (LHBTIQA+)
Socialisatie
Met socialisatie bedoelen we hoe je de persoon bent geworden die je nu bent. Socialisatie wordt mede bepaald door de verschillende vormen van kapitaal die je vanuit je socialisatie meekrijgt in de ruimste zin van het woord (sociaal, cultureel, economisch, linguïstisch, symbolisch kapitaal)
Factoren uit je opvoeding (de primaire socialisatie) zijn van invloed op wie je nu bent.
Opleiding en Beroep
Ook het feit óf en hóé je geschoold of opgeleid bent (secundaire socialisatie) en óf je wel of geen beroep hebt (tertiaire socialisatie), is van invloed op wie je nu bent.
Blanco kaart
De blanco kaart biedt ruimte voor datgene wat iemand zelf als diversiteitsdimensie omschrijft/wil inbrengen.
De initiatiefneemsters van het Netwerk Caleidoscopia hopen dat dit spel velen inspireert om hun weg te vinden met betrekking tot diversiteit en inclusie. Zijn er vragen, opmerkingen of suggesties, laat het weten via het contactformulier.